Bezin eer ge begint...

Ik weet niet hoe het precies gegaan is, maar op een gegeven moment moet iemand in de redactiecommissie van het Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk (2013) een voorstel gedaan hebben om de taal van liederen uit het verleden een beetje te moderniseren en aan te passen aan de huidige tijd: “We zingen bijvoorbeeld nog altijd ‘Looft de Heer’ en ‘Zingt zijn eer’, terwijl de gebiedende wijs- meervoud in de gewone spreektaal allang niet meer gebruikt wordt. Misschien moeten we om te beginnen al die meervouds-t’s maar eens schrappen, dat scheelt al een stuk.”

Kennelijk vond de meerderheid van de commissie dat een goed idee. Ik vermoed dat de secretaresse

opdracht kreeg om een kantoorverpakking Tipp-Ex aan te schaffen, en men ging ijverig aan de slag.

En zo werden de genoemde ‘ouderwetse elementen’ uit het monumentale, historische gebouw van de Nieuwe Psalmberijming verwijderd, een berijming die in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw is ontstaan uit de unieke samenwerking van een aantal zeer geïnspireerde en kundige dichters, – uiteraard in de taal en de stijl van die tijd. Vernieuwende ingrepen in historische gebouwen leiden vaak tot aantasting van het oorspronkelijke karakter, denk bijvoorbeeld aan het vervangen van vensters met een fraaie roedeverdeling door één groot glasraam. Dat is hier niet anders. De ingreep van de Liedboekcommissie heeft geleid tot beschadiging van een literair kunstwerk. Bovendien is de keuze om nu juist de imperatief-meervoud aan te pakken nogal willekeurig. We mogen niet meer zingen ‘Volken weest verheugd’, maar nog wel ‘Gij waart goedgunstig’, – alsof dat niet minstens zo ‘ouderwets’ klinkt. Niet alleen de eenheid van stijl is aangetast, maar ook en vooral de klank. Zingenderwijs kom je er achter hoe belangrijk al die t’s waren voor de klank – en soms blijken ze zelfs onmisbaar te zijn voor het rijm. Dat is nog het meest verbazingwekkende: dat men rücksichtslos t’s is gaan schrappen, zonder rekening te houden met het rijm: Psalm 100 Juich Gode toe, bazuin en zing. Treed nader tot gij Hem omringt. Psalm 137 De overwinnaar sprak: ‘Kom, speel en zing een vrolijk lied van Sion, dat het klinkt!’ Na de psalmen is men onverdroten doorgegaan met de gezangen: Lied 749 Gij slapenden, ontwaak, de bruidegom genaakt! De Nederlandse vertaling van ‘Wachet auf, ruft uns die Stimme’, is al te vinden in de Hervormde Gezangen- bundel van 1938. Ze is van de hand van de predikant Casparus Bernardus Burger (1897-1983) en geschreven in de taal van honderd jaar geleden (‘zijn uwe lampen wel ontstoken, gij maagden die de(n) Heer verbeidt?’). Maar het is een nog altijd onovertroffen vertaling van het beroemde lied van Philipp Nicolai. Terecht heeft men in het Liedboek de tekst van Burger ongewijzigd overgenomen, mét alle verouderde woorden en zinsconstructies… behalve de meervouds-t; waarom in ’s hemelsnaam?! Trouwens, kunt u zich voorstellen dat ze in Duitsland ooit zullen zingen ‘Wache auf, ruft uns die Stimme’, of ‘Nun freu’ euch lieben Christen gmein’?! Was er zelfs bij Lied 749 werkelijk niemand van de redactie die dacht “waar zijn we nu eigenlijk mee bézig?!” Alleen bij ‘Komt allen tezamen’ (LB 477; 22 meervouds-t’s!) en ‘Komt, verwondert u hier, mensen’ (LB 478;13 t’s) vond men het blijkbaar toch een beetje te gortig worden en heeft men de t’s laten staan. Of was de Tipp-Ex inmiddels op? Onbegrijpelijk.