Hymnologie

De hymnologie is één van de meest boeiende wetenschappen. Ik ken geen enkel ander vakgebied dat zo internationaal, interconfessioneel en interdisciplinair is. Bij het bestuderen van het geestelijke lied komen musicologische, theologische, filologische, bibliografische en typografische aspecten aan de orde (en een heel enkele keer zelfs cinematografische; zie de pagina De Titanic en het kerklied). Maar uiteindelijk laat de betekenis van een goed kerklied zich niet beter samenvatten dan in een beroemde uitspraak van Luther. Sinds mijn conservatoriumstudie kerkmuziek bij Frits Mehrtens is het vak mij altijd blijven boeien.

Artikelen

In de loop der jaren heb ik in verschillende periodieken kortere en langere artikelen gepubliceerd over allerlei kerkliederen: korte bijdragen in kerkbladen, langere en meer diepgaande besprekingen in tijdschriften als Muziek & Liturgie. Ook in het IKON-radioprogramma Liturgie & Kerkmuziek heb ik vaak hymnologische onderwerpen behandeld. Op deze website worden ze verzameld en waar nodig verbeterd en aangevuld. De digitale vorm waarin de artikelen nu verschijnen geeft uiteraard meer mogelijkheden dan de gedrukte versie: ik heb er o.a. klinkende muziekvoorbeelden, links naar andere websites en downloadbare PDF-bestanden van liedbewerkingen aan toegevoegd. De verzameling wordt voortdurend uitgebreid; raadpleeg daarvoor de lijst Liederen A-Z. Een sterke nadruk ligt op liederen uit de recente geschiedenis. Als leerling van Frits Mehrtens heb ik de ontstaansgeschiedenis van veel gezangen van nabij meegemaakt. In de rubriek Varia zijn verschillende artikelen te vinden over andere onderwerpen, zoals koor- en orgelbewerkingen van kerkliederen (zie bijv. BWV 679), liturgische aspecten, bijbelvertalingen etc.

Lay-out

In de bruine band onder de kop staat aan de linkerkant steeds de titel van de betreffende pagina of de eerste regel van het besproken lied. Rechts staan, indien van toepassing, de makers van de tekst, de vertaling en de melodie, en verder de belangrijkste Nederlands- talige liedbundels waarin het lied te vinden is: LbK = Liedboek voor de Kerken, 1973 LB = Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk, 2013 GvL = Gezangen voor Liturgie, 1996 OK = Oud-Katholiek Gezangboek, 1990, editie 2006 TT = Tussentijds, 2005. Aanvullend liedboek bij het LbK ZG1 t/m ZG8 = Zingend Geloven, 1981-2004 ZJ = Zingt Jubilate, 2006 In de grijze strook in de voet van de pagina staan steeds tijdschrift en datum van de eerste publicatie van de tekst. De meest voor- komende periodieken zijn als volgt afgekort: O&E = Organist en Eredienst M&L = Muziek & Liturgie HO = Het Orgel

Contact

Kritische kanttekeningen, vragen of opmerkingen bij de inhoud van deze website stel ik zeer op prijs. Uw e-mail kunt u sturen naar wkloppenburg[at]xs4all.nl

Liederen voor de Veertig Dagen-tijd en Pasen

Met de boom des levens / Holz auf Jesu Schulter Oorspronkelijk geschreven voor de laatste zondag van het Kerkelijk Jaar, maar meestal ‘verplaatst’ naar de veertig-dagentijd. Jürgen Henkys kon dit lied van Barnard niet anders dan zeer vrij vertalen, maar bepaalt ons daardoor des te sterker bij de betekenis ervan. O Traurigkeit, o Herzeleid Verschillen en overeenkomsten tussen de rooms-katholieke en de lutherse versie van dit beroemde passielied (oorspronkelijk geschreven voor het ritueel van de ‘Depositio crucis’). Wij eten weer het bitter brood Over ‘de tocht uit het doodsland Egypte naar het beloofde land des levens Kanaän’ (Muus Jacobse). Jan Boeke muntte de term ‘ingedampt frygisch’ voor de octotonische koorstrofen. Benedicite opera omnia / Gij werken des Heren, zegent de Heer ‘Lyrische zwierigheid’ en een onontkoombaar ritme in Barnards en Mehrtens’ versie van het Lied van de drie mannen in de vurige oven. Jesus Christus, unser Heiland Waarom ontbreekt “der vielleicht genialste Text des ganzen Gesangbuchs” in Liedboek-2013?